Politika Belirsizliği ve Piyasa Yönsüzlüğü

Son üç merkez bankası başkanı görevden alındıktan sonra ekonomide oluşan havanın tek kelime ile nitelemesi belirsizlik. Bu belirsizlik, para politikasının önümüzdeki günlerde nasıl şekilleneceğine dair oluşan soru işaretlerinden kaynaklanıyor. Piyasa, belirsizlik nedeniyle yönsüz. Üretici, tüketici, tasarruf sahibi, v.s. iktisadi faaliyetin hiçbir alanındaki hiçbir birey ya da kurum plan yapamıyor. Çünkü, ekonominin en temel kurallarına ilişkin tartışmaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) üzerinde yarattığı baskı ile para politikasının belli olması gereken temel yönü belli değil.

Mart 2020’ye ait tüketici enflasyonu %16.19 ve üretici enflasyonu %31.20 olarak açıklandı. Naci Ağbal döneminde politika faizinin geldiği nokta %19. Yeni başkanın göreve gelmeden önce Naci Ağbal’ın faiz artırımlarını eleştirdiğini Yeni Şafak’taki yazılarından bilmekteyiz. Buna karşın, göreve geldikten sonra Naci Ağbal’ın “sıkı duruş” olarak tanımladığı para politikası uygulamalarına bağlı kalacağına dair beyanatını da okuduk. Hatta, politika faizinin enflasyonun üzerinde belirleneceğini de ifade etti. Bu durumda, göreve geldikten sonraki beyanatı mı, Yeni Şafak’taki yazıları mı para politikasının bundan sonraki yönünü anlamak için kriter olarak alınmalı?

Yeni başkanın para politikasına dair görüşlerinin henüz anlaşılamamış olmasının yanında, enflasyon-faiz arasındaki ilişkinin hükümet cephesindeki tanımı iktisat teorisinin ortaya koyduğu kurallar ile yıllardır bağdaşmıyor. Dolayısıyla yeni başkan, üzerinde faiz politikasının belirlenmesinde baskı olacağı beklentisi geçmiş dönemlerden yapılan çıkarsamalarla mevcut. Böyle bir beklenti, TCMB’nin kurumsal duruşunun ağır yara aldığının açık göstergesi. Naci Ağbal, TCMB’nin yıllar içinde yok olma noktasına gelen kredibilitesini önemli ölçüde geri kazanmayı başarmak üzereydi.

TCMB’nin kurumsal olarak kredibilite kaybının iktisadi faaliyetin her noktasında bulunan karar alıcılar için anlamı, TCMB’nin politika uygulamaları ve/veya sözlü yönlendirmeleri karşısında bir sonraki adıma dair beklenti oluşturamamak. Zira, her uygulamanın devamlılığı ya da her açıklamanın tutarlılığı ve inandırıcılığı sorgulanıyor. Piyasadaki bu atmosferin para politikasına yansıması, beklenti yönetimini gerçekleştirememek ve politikaları etkin kılamamaktır.

Yukarıda anlatılan süreçler ve gelişmeler, ekonominin kendi dinamiklerinin bir sonucu değil, bir yönetim istikrarsızlığı durumunu ortaya koymaktadır. Konunun temelinde, iktisat biliminin kurallarına uygun olmayan uygulamaların zorlanması ve bilmediğimiz siyasi nitelikli başka unsurların neden olabileceği yönetsel nedenler bulunmaktadır.

Analizin odak noktasını para politikasından uzaklaştıracak ve Türkiye’nin diğer alanlarda ortaya koyduğu yönetim performansını da ele alacak olursak, ekonomide yansıma bulan başkaca risklerle de karşı karşıya kalmaktayız.